پژمردگی فوزاریومی Fusarium wilt

مقدمه:

جنس فوزاریوم یکی از قارچ‌های مهم بیماری زای گیاهی می‌باشد که خسارت زیادی به محصولات مختلف کشاورزی وارد می‌کند . متخصصین مختلف این قارچ تاکنون بیش از ۱۰۰ گونه و زیر‌گونه برای این جنس معرفی نموده‌اند . در سالهای اخیر بر‌اساس داده‌های مولکولی و مورفولوژیکی گونه‌های بیشتری برای این جنس معرفی شده است.

بوته میری های آوندی از بیماری های گیاهی وسیع الانتشار بسیار مخرب هستند، که کم و بیش به صورت ناگهانی باعث پژمردگی، قهوه ای شدن و مرگ برگ ها وسر شاخه های ترد گیاه و مرگ تمام گیاه می شوند . این گونه بیماری ها در اثر فعالیت پاتوژن در بافت آوندهای چوبی گیاه ایجاد می شود و تمامی یا برخی از بخش های بالایی گیاه ( بالاتر از نقطه ی تهاجم آوندی پاتوﮊن ) در گیاهان یکساله و بعضاً گیاهان دایمی و پایا طی چند روز یا چند هفته ای از بین می روند . در درختان ممکن است این روند چند سالی به طول انجامد . انتشار پاتوژن به صورت میسلیوم یا کنیدی در داخل گیاه و از طریق آوندها ادامه می یابد تا گیاه از بین برود.

قارچ فوزاریوم درون خاک بوجود می آید و از طریق ریشه گیاه به درون گیاه راه پیدا میکند و بعد از ورود به داخل گیاه بافت و آوند چوبی (آوند مواد مغذی و آب را در گیاه جابجا میکند) را مسدود نموده و از گردش آب در داخل گیاه و مانع رسیدن آب به سمت قسمت بالایی ساقه و سپس داخل شاخه و برگ ها میشود.

در این پژمردگی قارچ به نقاط مهم گیاه و یا در خاک حمله میکند و از زخم یا جراحت های گیاه نیز استفاده کرده و هاگ هایش در مدت طولانی در صورت وجود رطوبت و دمای بالا جوانه میزند.

بیماری پژمردگی فوزاریومی در طیف وسیعی از محصولات کشاورزی از جمله گیاهان خانواده حبوبات، کدوییان، بادمجانیان و صیفی‌جات دیده می‌شود. قدرت بیماری زایی این قارچ در خاک‌های اسیدی و شنی افزایش می‌یابد.

علائم بیماری پژمردگی فوزاریومی:

 پژمردگی

 زردی برگ‌های پایینی

 قهوه‌ای شدن آوندها

 کندی رشد و در نهایت خشک شدن بوته

باعث رنگ پریدگی، زردی و بافت مردگی گیاه از یک سمت

در بعضی مواقع با برش عرضی از ساقه، بافت‌های آوندی بسیار تیره‌ای قابل مشاهده‌اند.

گیاهچه‌هایی که در مراحل ابتدایی رشد مورد حمله این قارچ قرار می‌گیرند، به طور ناگهانی از بین می‌روند. نشانه‌های بیماری روی گیاهان کامل به شکل زردی برگ‌ها دیده می‌شود. با ادامه بیماری تمام پهنک برگ زرد و پژمرده می‌شود و به صورت معلق روی ساقه باقی می ماند. علائم بیماری روی ریشه‌های آلوده نیز به صورت لکه‌های تیره رنگ به اندازه دو تا سه سانتی‌متر است.

آلودگی فوزاریومی بوته

آلودگی میوه به قارچ فوزاریوم

مراحل مختلف آلودگی  بوته فلفل توسط قارچ فوزاریوم

علایم پژمردگی فوزاریومی در ملون و خربزه

آلودگی بونه خیار

آلودگی بوته هندوانه

تصویر میکروسکوپی ماکرو اسکلروت قارچ فوزاریوم.

شکل شماتیک اسنداد آوند توسط قارچ فوزاریوم در هندوانه

مراحل مختلف آلودگی ملون

چرخه بیماری 

روش کنترل:

به‌سختی می‌توان گونه‌های پاتوژنی فوزاریوم را به خاطر توانایی‌شان در زنده ماند در خاک برای مدتهای طولانی، با یا بدون میزبان، و همچنین وضعیت ساپروفیتیک آن‌ها را کنترل کرد. برنامه‌ی کامل مدیریت فوزاریوم باید شامل پیشگیری، اقدامات پرورشی، بهداشتی، کنترل بیولوژیکی و شیمیایی باشد.

کاستن از استرس گیاهان سبب محدودسازی بروز شرایط مطلوب برای رشد قارچ می‌شود. مطمئن شوید از دانه‌ها و گیاهان زراعی تمیز و عاری از بیماری استفاده می‌کند. از آبیاری بیش از حد، کاشت در عمق، کوددهی بیش از حد با نیتروژن و فسفر و زخمی کردن گیاه حین کاشت آن اجتناب ورزید. پرورش، برداشت و دسته‌بندی از جمله اقداماتی هستند که به منظور جلوگیری از گسترش فورازیوم به شما کمک می‌کنند.

مؤثرترین کار برای جلوگیری از گسترش فوزاریوم، یاد گرفتن تشخیص زودهنگام علایم این بیماری است. گذشته از این، ضدعفونی کردن خاک و استفاده از مواد شیمیایی ضدقارچ، تناوب در زراعت محصولات یا استفاده از ارقام مقاوم بهترین شیوه‌های پرورشی، بیولوژیکی و شیمیایی برای کنترل و محدود ساختن بیماری‌های فوزاریومی است.

منابع

نجفی نیا،م.1333.بررسی تنوع ژنتيکی قارچ فوزاریوم عامل پژمردگی خيار. گزارش نهایی به شماره مصوب
66292مورخ72/1/39. انتشارات سازمان تحقيقات، اموزش و ترویج کشاورزی

نجفی نیا، م.، شهابی، ا.، و رضائی،س.1331.بررسی جدایه های عامل بيماری پوسيدگی ریشه و ساقه
فوزاریومی خيارگلخانه ای با استفاده از آزمون بيماریزایی، گروههای سازگاری رویشی و نشانگر مولکولی. نشریه
حفاظت گياهان(علوم و صنایع کشاورزی) جلد97، شماره1صفحه63-52.

علیزاده، ح.، و سالاری، خ.1333.القای مقاومت توسط بتاآمينوبوتریکاسيد(BABA)عليه بيماریپوسيدگی
فوزاریومی ساقه وریشۀ خيار. دانش گياهپزشکی ایران،)دورة54،شمارة2،پایيزوزمستان1939، ص.733-
922

1- Ahn I. P., Chung H. S., and Lee Y. H. 1998. Vegetative compatibility groups and pathogenicity among isolates of
Fusarium oxysporun f. sp. cucumerinum. Plant Disease, 82: 244-246.
2- Alves Santos F. M., Martinez B. D., Rodriguez M. M. C., and Diez J. J. 2007. Cultural characteristics, pathogenicity
and genetic diversity of Fusarium oxysporum isolates from tobacco fields in Spain. Physiological and molecular
Plant Pathology, 71: 26-32.
3- Armstrong G. M., and Armstrong J. K. 1978. Formae specialis and races of Fusarium oxysporum causing wilt of
Cucurbitaceae. Phytopathology, 68: 19- 28.
4- Bouhot D. 1981. Some aspects of the pathogenic potential in formae specialis and races of Fusarium oxysporum on
cucurbitaceae. Pages 318-326 in: Fusarium: Disease, Biology, and Taxonomy. P. E. Nelson T. A. Toussoun and R.
J. Cook eds. Pennsylvania State University Press, University Park.
5- Cerkauskas R. F., Brown J., and Ferguson G. 2001. First report of Fusarium stem and root rot of greenhouse
cucumber caused by Fusarium oxysporum f. sp. radicis-cucumerinum in Ontario. Plant Disease, 85(9): 1028-1028
6- Correll J. C., Klittich C. J. R., and Leslie J. F. 1987. Nitrate nonutilizing mutants of Fusamm oxysporum and their use
in vegetative compatibility tests. Phytopathology, 77: 1640- 1646

                                                                                               7- Zitter T A, Hopkins D L and Claude E T. 1998. Compendium of Cucurbit Diseases.St. Paul Minesota, USA: The
American Phytopathological Society. 284 p